Abana Tarihi

Araştırmacı ve Amatör Arkeolog Salim Yılmaz’ın araştırmaları:

Bir yakınımın düğünü için İstanbul’a gidince, soluğu “sahaflar”da aldım. Özhan Öztürk’ün 950 sayfalık “Pontus” kitabını buldum. “Abonitichos” sözcüğü “Abana”yı çağrıştırdığından, birçok araştırmacı yanılmıştır. Özhan Öztürk daha da ileri giderek, Abonitichos’un “Bugünkü Abana-Hacıveli Köyü” olduğunu savlıyor. Bende Kastamonulu Arkeolog Ahmet Gökoğlu’nun “Paphlagonya” kitabı da var.

Şöyle diyor Ahmet Gökoğlu:

“Abonitichos’ta Aleksandra isimli kâhin kendisini tanrı ilan etmiş. Şehir (İnebolu) küçük düşmüş. Şehrin ismini Ionopolis koymuşlar.”

Ağabeyim HTY, “İnebolu Adı” incelemesinde durumu kökenleriyle irdelemiştir.

Abana’ya gelince:

Özgün adı “Apana”dır. Arapçada “p” sesini karşılayan harf olmadığı için Türkçeye “Abana” olarak geçmiştir. Fatih Sultan Mehmet’in 577 yıl önce Trabzon Pontus Rum İmparatorluğu’na son verdiği yıl (1461), Donanma Komutanı Gedik Ahmet Paşa, donanmayı Abana önlerinde durdurarak, bugünkü Yukarı Abana’ya Türk gemicileri yerleştirmiştir. O zaman buralarda Pontuslular vardı. 1923 değişimiyle (1924’te) bölgemizdeki Pontuslular Yunanistan’a yollandı.

Padişahın kürekçisi olan Keşeplioğulları, bir “yanlış” yapmaları sonucu Abana’ya “sürgün” olarak yollanıyor.

Abana’da, Kuğu Köyü (Çatalzeytin) kökenli Hacıyüzbaşı soyu da var. Bu iki aile, Abana’nın en seçkin aileleri. Hacıyüzbaşı Ahmet, Abana Bucak Müdürlüğü de yapıyor. Hacıyüzbaşı Ahmet, Abana’dan Kastamonu’ya yol yapılması için izin (ferman) çıkartıyor. Mühendisler geliyor, yolun geçeği yerleri kazıklarla belirliyor. Çeşitli gerekçelerle çakılan kazıklar sökülüyor. Halktan da, yolun yapılmaması için “mazbata” (imza) topluyorlar. Böylece Kastamonu yolu, Abana yerine İnebolu’ya bağlanıyor. Abana, Cumhuriyet Dönemi’nde 1945’te ilçe oluyor (Osmanlı Döneminde Abana’nın 10’dan çok ilçeliği var). 1954’te ilçelik Bozkurt’a gidiyor (Abana köy). Anayasa Mahkemesikararıyla 1967’de Bozkurt’la beraber bucak ve son kez olarak 1968’de ilçe oluyoruz (Bozkurt da ilçe olarak kalıyor).

Harun Ata – Abana’nın Şehirsel Gelişimi kitabından ilçemizin tarihine bakış

Karadeniz’in en eski yerleşim Merkezlerinden birisi olan İlçemiz’ in kuruluş tarihi hakkında elimizde kesin bir bilgi bulunmamaktadır.

Tarihteki en eski ismi Aiginetes’ dir. Ancak antik kaynaklar bu yerin paphlogoniya’ya bağlı MÖ VII. yüzyılda kurulduğu tahmin edilen küçük bir kıyı kasabası olduğu ifade edilmektedir. (Strabon)

Abana İlçesinin asıl kurulduğu yer 3 km doğusunda bulunan ve halen bu  gün mahallesi konumunda bulunan Hacıveli’ dir. Yapılan arkeolojik kazılar bunu doğrulamaktadır. (Pr. Dr. Bilge Umar) Osmanlı Arşivlerde Abana ile ilgili  geçen ilk verilere 1530 yılında (Hicri 937) rastlanılmaktadır. O dönemde Muhasebe-i Vilayeti Anadolu defterinde Kastamonu livasının beş ilçesinden biri olan Ayandon ilçesine bağlı bir köy olarak Abana belirtilmiştir. (Başbakanlık Devlet Arşivi)

Abana Osmanlı İmparatorluğu döneminde İnebolu Kazasına bağlı olarak ilk defa 1880 yılında Nahiye statüsü kazanmıştır.

Abana milli mücadele döneminde tarihi vesikalarda şu şekillerde dile getirilmiştir. Milli Mücadele’de, Kastamonu’nun ilk telsiz hatlarından birine sahip olan Abana ilçesi, cephede savunma amaçlı dikenli tel yapılmak üzere ilçesindeki tüm telefon tellerini söküp cepheye göndermiştir. (Nurettin Peker)

Cumhuriyet döneminde Abana 1945 yılında Merkez Muhtarlığı ve  83 Köy  ile ilçe yapılmış, 21.12.1953 tarihli Kanunla Abana’nın İlçeliğine son verilmiştir. Anayasa Mahkemesi kararı ile 1968’de de kendisine bağlı 10 Köyü ile beraber  tekrar ilçe yapılmıştır.

Kaynak: Abana Belediyesi